Vitamine E en selenium


Vitamine E is een vet oplosbaar vitamine die in het lichaam (vnl. in de lever) wordt opgestapeld. Selenium is een sporenelement. Beiden hebben een anti-oxidatieve werking, wat wil zeggen dat ze de lichaamscellen, belangrijke enzymen, meervoudig onverzadigde vetzuren en transporteiwitten beschermen tegen oxidatie. Vrije radicalen kunnen schade geven door het stelen van elektronen van andere moleculen. Daarnaast spelen zowel vitamine E als selenium een rol in de energiestofwisseling, de opbouw van de immuniteit en de vruchtbaarheid. Selenium is ook belangrijk voor het schildklierhormoonmetabolisme en de groei. Hoewel vitamine E en selenium vergelijkbare eigenschappen hebben, kunnen ze elkaar niet volledig vervangen.

 

Vitamine E bestaat uit een mengsel van acht verschillende, vetoplosbare stoffen: vier tocoferolen en vier tocotriënolen. Hiervan is α-tocoferol de meest voorkomende en biologisch actieve. Vogels maken echter niet genoeg van deze vitamine aan en zijn daarom afhankelijk van voedingsbronnen om in hun lichaamsbehoeften te voorzien. In vogelvoeders wordt natuurlijke of synthetische vitamine E als supplement toegevoegd, in het algemeen als α-tocoferol. Vitamine E interageert met verschillende andere voedingscomponenten, waaronder selenium, meervoudig onverzadigde vetzuren, zwavelhoudende aminozuren, andere vitamines, mineralen en synthetische antioxidanten. Als het voer rijk is aan meervoudig onverzadigde vetzuren, is de toevoeging van een antioxidanten (vitamine E en selenium) vereist om peroxidatie van de vetzuren te voorkomen.

 

 

De chemische vorm waarin selenium en vitamine E worden toegevoegd aan het voer hebben een invloed op de biologische beschikbaarheid voor het dier. Zo zal organisch selenium (seleno-aminozuren) veel beter worden opgenomen dan een anorganische seleniumbron (natriumseleniet of natriumselenaat). Seleno-aminozuren worden geabsorbeerd door hetzelfde actieve transportmechanisme dat wordt gebruikt voor eiwitabsorptie en zijn daarom meer beschikbaar voor het lichaam dan anorganische seleniumbronnen. Anorganisch selenium passeert het darmlumen door passieve diffusie. De natuurlijke vorm van vitamine E heeft een grotere biologische activiteit en een andere structuur dan de synthetische vorm. De natuurlijke vorm wordt ook sneller getransporteerd en wordt ongeveer tweemaal zo lang in de lichaamsweefsels vastgehouden als de synthetische vorm.

Functie van vitamine E en selenium bij de man

Selenium en vitamine E spelen een belangrijke rol bij de spermatogenese en spermarijping. Mannelijke vogels die organisch selenium en vitamine E gesupplementeerd krijgen in het voer ejaculeren een groter volume sperma en daarnaast hebben de spermacellen een hogere beweeglijkheid, concentratie, levensvatbaarheid en een betere morfologie, wat resulteert in een betere bevruchting. Dit verschil in het sperma tussen mannen die geen selenium en vitamine E gesupplementeerd krijgen in het voer en mannen die het wel krijgen, zal het grootst zijn in de tweede helft van het kweekseizoen.

 

 

Sperma van vogels is rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren. De grote hoeveelheden meervoudig onverzadigde vetzuren zorgen voor membraanflexibiliteit van de spermacellen, wat essentieel is voor de mobiliteit van het sperma en de fusie van sperma- en eicellen. Helaas zijn die meervoudig onverzadigde vetzuren wel zeer gevoelig voor lipide peroxidatie. Vitamine E en selenium supplementatie via de voeding verhoogt respectievelijk het tocoferol- en glutathion peroxidasegehalte in het sperma. Beide stoffen verminderen de gevoeligheid van het sperma voor oxidatie en bijgevolg verhogen ze de spermakwaliteit/vruchtbaarheid. 

Functie van vitamine E en selenium bij de pop

De voedingsstoffen die nodig zijn voor de ontwikkeling van een embryo zijn voornamelijk afkomstig van de dooier en het eiwit. Een ei bevat aanzienlijke hoeveelheden voedingsstoffen, waaronder koolhydraten, eiwitten, lipiden, vitamines en sporenelementen. Deze voedingsstoffen kunnen in eieren worden verhoogd of verlaagd door de voedersamenstelling te wijzigen. Door supplementatie van selenium wordt het seleniumgehalte in eieren verhoogd, de eierschaalsynthese wordt verbeterd en het gebruik van selenium door de embryo's en kuikens wordt verbeterd. Hierdoor zal er minder embryonale sterfte zijn en zullen de kuikens een betere weerstand hebben en vitaler zijn in hun eerste levensdagen. Denk hierbij vooral aan weerstand tegen Colibacillose (zweetziekte). Studies tonen ook aan dat het toevoegen van selenium aan het voer een positieve invloed heeft op het verenkleed van de vogels en dan voornamelijk wanneer organisch selenium wordt gebruikt. Supplementatie van vitamine E zorgt er dan weer voor dat het kippingsproces beter zal verlopen en dat er een hogere eiproductie is. Beide antioxidanten beschermen samen de inhoud van het ei tegen lipide peroxidatie.

 

 

Bij vogelsoorten worden de spermacellen voor een korte periode opgeslagen in het mannelijke voortplantingsstelsel. Na natuurlijke paring ondergaan de geëjaculeerde spermacellen een selectieproces en worden de geselecteerde spermacellen voor een langere periode (tot 14 dagen) in het vrouwelijk voortplantingsstelsel opgeslagen op twee spermaopslagplaatsen. Studies wijzen op een positief effect van vitamine E in de voeding op de antioxidantenstatus van de spermaopslagplaatsen bij poppen. Hierdoor zullen de meervoudig onverzadigde vetzuren in het celmembraan van de spermacellen minder snel oxideren en zullen de spermacellen bijgevolg langer overleven en voor bevruchting van de eicel(len) kunnen zorgen.